Ο νέος νόμος – «πλαίσιο»

Ο νόμος – «πλαίσιο» που έδωσε στη δημοσιότητα η υπουργός παιδείας την προηγούμενη εβδομάδα επιβεβαίωσε πολλές από τις χειρότερες προβλέψεις. Κάποιες όμως, κατάφερε ακόμη και να τις ξεπεράσει! Το σχέδιο νόμου παρουσιάστηκε ως μία προσπάθεια θεσμικής ενίσχυσης και κατοχύρωσης της αυτονομίας των πανεπιστημίων, όμως στην πραγματικότητα πρόκειται για την πιο έντονη προσπάθεια, από την μεταπολίτευση και μετά, για την επιβολή ασφυκτικού κρατικού ελέγχου στα ανώτατα ιδρύματα. 

Αβέβαιη χρηματοδότηση-4ετή προγράμματα: Η χρηματοδότηση των πανεπιστημίων δεν είναι πλέον εγγυημένη. Το κάθε ίδρυμα υποχρεούται να «συνδιαμορφώσει» με το υπουργείο ένα «τετραετές αναπτυξιακό σχέδιο» (στην πραγματικότητα, να αποδεχθεί τους σχεδιασμούς του υπουργείου). Αν το ίδρυμα δεν δεχθεί τους όρους τους σχεδίου, ή αν δεν εκπληρώσει τελικά τους όρους αυτούς, τότε η χρηματοδότηση παύει, τα κονδύλια μεταφέρονται σε κάποιο άλλο ίδρυμα με μεγαλύτερη επιτυχία στην επίτευξη των «στόχων» και το πανεπιστήμιο δεν μπορεί να πραγματοποιήσει καμία διοικητική πράξη, δηλαδή δεν μπορεί να λειτουργήσει. Είναι παραπάνω από προφανές πως ο προσανατολισμός των «τετραετών σχεδίων» θα ορίζεται από το υπουργείο και θα είναι η εξυπηρέτηση των συμφερόντων των επιχειρήσεων και όχι η βέλτιστη ακαδημαϊκή λειτουργία του πανεπιστημίου. Κοινώς, η κυβέρνηση που ευαγγελίζεται το «όλο και λιγότερο κράτος» εισηγείται ένα νόμο ακραία «κρατικίστικο», που μετατρέπει τα πανεπιστήμια από «δημόσια» σε «κρατικά». Κι επειδή το κράτος είναι καπιταλιστικό, «κρατικό» σημαίνει ελεγχόμενο από την κυβέρνηση προς όφελος του επιχειρηματικού κέρδους και όχι των κοινωνικών αναγκών. Κάτι από στρατιωτικά καθεστώτα της Λατινικής Αμερικής θυμίζουν αυτά… 

Επιπλέον, το ύψος της κρατικής χρηματοδότησης θα εξαρτάται από την αξιολόγηση της ικανότητας του ΑΕΙ να βρίσκει εξωτερική χρηματοδότηση από κάποιον ιδιώτη. Αυτό σημαίνει ότι οι ανθρωπιστικές σπουδές θα υποστούν επιπρόσθετη απαξίωση. Τα τμήματα π.χ. του Παντείου ή θα παίρνουν όλο και μικρότερη χρηματοδότηση (αφού κανένας ιδιώτης δεν πρόκειται να τα χρηματοδοτήσει) μέχρι να κλείσουν (προοπτική που διόλου ενοχλεί την κυβέρνηση, δεδομένου πως την λειτουργία τους την θεωρεί ασύμφορη αφού τα επιστημονικά τους αντικείμενα δεν συμβάλουν άμεσα στην αύξηση του επιχειρηματικού κέρδους) ή θα αναγκαστούν να τροποποιήσουν τα προγράμματα σπουδών τους έτσι ώστε να είναι αμφίβολης επιστημονικής αξίας αλλά χρήσιμα για τις επιχειρήσεις. Άλλο ένα κριτήριο για το ύψος της κρατικής χρηματοδότησης είναι τα αποτελέσματα της «αξιολόγησης», μίας διαδικασίας που δεν έχουν αρνηθεί να την εφαρμόσουν όλες οι Σύγκλητοι κατηγορώντας την ως «αντιακαδημαϊκή» και ως στρεφόμενη εναντίον της αυτονομίας των πανεπιστημίων. 

Άσυλο: Μέχρι τώρα, το άσυλο ορίζονταν ως «πανεπιστημιακό», και επομένως ο προσδιορισμός αφορούσε τον χώρο και όχι τους ανθρώπους που θα το χρησιμοποιούσαν, άρα χρήση του ασύλου μπορούσαν να κάνουν και όσοι δεν ανήκαν στην πανεπιστημιακή κοινότητα. Μέχρι τώρα, κατάλυση του ασύλου θεωρούνταν μόνο η εισβολή της «δημόσιας δύναμης» (στρατός, αστυνομία κλπ) και μόνο από αυτήν όριζε ο νόμος πως απειλούνταν. Στο νέο νόμο το άσυλο έχει μετονομαστεί σε «ακαδημαϊκό» και ορίζεται ότι προστατεύει τα δικαιώματα των μελών της ακαδημαϊκής κοινότητας, επομένως το δικαίωμα στη χρήση του περιορίζεται μόνο σε ένα τμήμα της κοινωνίας. Ακόμη χειρότερα, μέσα σε αυτά που προστατεύει το άσυλο είναι το δικαίωμα «στη γνώση, τη μάθηση και την εργασία όλων ανεξαιρέτως των μελών της ακαδημαϊκής κοινότητας», δηλαδή μία κατάληψη (που «πλήτει» το δικαίωμα κάποιων στη μάθηση και δεν επιτρέπει στους εργαζόμενους να δουλέψουν) μπορεί να θεωρηθεί πως παραβιάζει το άσυλο!!! 

Δίνεται ακόμη στις Συγκλήτους η δυνατότητα να επιλέξουν ποιοι χώροι αποτελούν άσυλο, πέρα από τους χώρους διεξαγωγής επιστημονικής διδασκαλίας και έρευνας. Άρα, ενδεχομένως στο προαύλιο ενός πανεπιστημίου να μπορούν να περιπολούν αστυνομικοί. Ακόμη, αυτή η ρύθμιση εγκαθιστά μία μόνιμη πηγή συγκρούσεων μεταξύ φοιτητών και καθηγητών μέσα στα ιδρύματα. 

Εσωτερικοί κανονισμοί: Το κάθε ίδρυμα υποχρεούται να καταρτίσει έναν Εσωτερικό Κανονισμό και όσα έχουν ήδη οφείλουν να τον προσαρμόσουν σε ένα πρότυπο που θα επιλέξει το Εθνικό Συμβούλιο Παιδείας. Με αυτό, το υπουργείο επιχειρεί να ρυθμίσει ακόμη και την τελευταία λεπτομέρεια της ζωής της πανεπιστημιακής κοινότητας. Προβλέπεται η επέκταση των απαραίτητων διδακτικών εβδομάδων από 10 σε 13. Ο χρόνος αναπλήρωσης μαθημάτων περιορίζεται στις δύο εβδομάδες. Πέρα από το ότι το πανεπιστήμιο δεν έχει πλέον την δυνατότητα ούτε καν να αποφανθεί για το αν έχει διδαχθεί επαρκώς ένα μάθημα, υπάρχει και μία άλλη συνέπεια. Οποιαδήποτε κινητοποίηση (κατάληψη, απεργία) μπορεί νομικά να διαρκέσει μόνο δύο εβδομάδες, αλλιώς θα υπάρξει απώλεια του εξαμήνου!!! Όπως λέει και το σύνθημα «Χούντα δεν υπάρχει μόνο στην Τουρκία…»… 

Σκοπός του πανεπιστημίου: Ως σκοπός της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης ορίζεται ως τώρα μεταξύ άλλων η «διαμόρφωση υπεύθυνων ανθρώπων με κοινωνική, πολιτιστική και πολιτική συνείδηση». Πλέον, ορίζεται ως η απόκτηση «επιστημονικής, επαγγελματικής και πολιτιστικής επάρκειας» και «η προσήλωση στις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης και της κοινωνικής συνοχής». Επομένως, η «συνείδηση» έχει γίνει «επάρκεια» (όρος βγαλμένος από το γλωσσάρι της εργασιακής ανασφάλειας) και η «κοινωνική και πολιτική συνείδηση» εξαφανίστηκαν! Ακόμη, γίνται προσπάθεια επιβολής στο πανεπιστήμιο μίας συγκεκριμένης ιδεολογίας σε ό,τι αφορά την οικονομία. Τα περί «βιώσιμης ανάπτυξης» αυτό μαρτυρούν. Γιατί θα πρέπει το πανεπιστήμιο να ακολουθεί την εκάστοτε κυβερνητική πολιτική στο χώρο της οικονομίας; Τα καθεστώτα που επεδίωξαν κάτι αντίστοιχο έχουν καταδικαστεί από την ιστορία και (το κυριότερο!) τους ανθρώπους που τα έζησαν. Ακόμη και η αναφορά στην «κοινωνική συνοχή» (που υποκρύπτει θεωρίες περί «εθνικής ενότητας» και υπαινίσσεται την ανάγκη απουσίας κοινωνικών συγκρούσεων) είναι ενδεικτική της προσπάθειας για αλλαγή του χαρακτήρα του πανεπσιτημίου. 

Εδώ και σχεδόν ένα χρόνο, διαδηλώνουμε και διατρανώνουμε την άρνηση μας να μείνουμε στην ιστορία ως η γενιά που επέτρεψε την κατεδάφιση του δημόσιου πανεπιστημίου. Δεν επιδιώκουμε απλώς να αγωνιστούμε για να κοιμόμαστε ήσυχοι τα βράδια. Θέλουμε να νικήσουμε. Ήδη, έχουμε πετύχει δύο νίκες: Την υποχώρηση της κυβέρνησης το περασμένο καλοκαίρι και την ουσιαστική κατοχύρωση της μη – αναθεώρησης του άρθρου 16. Η τρίτη νίκη μας θα είναι εναντίον του νόμου – πλαίσιο, όσες εξεταστικές και όσα εξάμηνα κι αν χρειαστεί να χάσουμε. 

Γιατί παλεύουμε για ένα ελεύθερο πανεπιστήμιο σε μία ελεύθερη κοινωνία! 

«Στο διάολο να πάει η εξεταστική, εμείς διεκδικούμε καλύτερη ζωή!» 

Manifesto Αυτόνομη Κίνηση Μεταπτυχιακών